مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی
پدیدآورسیداسد‌الله موسوی عبادی
نشریه-----
تعداد صفحات27
چکیدهاصطلاح "مرجعیت علمی قرآن کریم" اصطلاح نوآمدی است و هدف از آن بهره¬گیری از معارف قرآن، در دانش های بشر به ویژه در علوم انسانی اسلامی است از آنجایی که قرآن کریم در علوم و دانش¬های بشری مخصوصا در علوم انسانی مغفول مانده است حضرت آیت¬الله مصباح یزدی یکی از شخصیت¬های ارزشمند حوزه علمیه قم، با این نگاه در پی آن است که آن دانش¬ها را با دانش اسلامی (بر گرفته از قرآن و سنت)، بومی¬سازی و قرآنی¬سازی نماید. از نظر ایشان قرآن متن اصلی دین اسلام است و دین نیز همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان را در پوشش خود قرار می‌دهد. . و نیز دین جهت ارزشی پدیده‌ها را مشخص می‌کند؛ یعنی ارزش‌یابی و بیان کیفیت استفاده از آنها برای زندگی در جهت سعادت وظیفه دین است اما کیفیت پیدایش آنها را علم بیان می‌کند.و قرآن؛ منبع قوانین ثابت و راهنماى خطوط كلى است. علوم انسانی چنانچه در مبانی، اهدف و منابع، با اسلام موافق باشند، اسلامی خواهند بود. و منظور از اسلامي‌سازي علوم اين است که در مرحله اول، مباني علوم، اثبات شده و علوم بر اساس مباني صحيح تبيين شوند تا پس از آن، ارتباط مسائل علوم با مباني آنها روشن شود. مباني صحيح، اصولي هستند که با قرآن موافقند، يعني عقل و نقل در اينجا با هم توافق کامل دارند. چون قرآن، كتاب هدايت بشر به سوي سعادت دنيا و آخرت و حاوي مطالب متنوعي است كه براي هدايت همه جانبه انسان لازم بوده و به هر موضوع تا بدان پايه پرداخته كه مقتضاي حكمت و مورد نياز واقعي انسان است. و مسائل علمي، از اهداف اصلي قرآن نيست؛ بلكه جنبه تبعي و مقدمي دارد. علوم در قالب يك مجموعه مشخص و نظام مدون در قرآن قرار ندارد؛ همان گونه كه مباحث فقهي قرآن نيز، چنين نظامي ندارد. ... ولي حلقه‌هاي اين سلسله مباحث در جاي جاي قرآن به مناسبت‌هاي مختلف مشاهده مي‌شود بي آنكه به صورت بخشي مستقل آمده باشد و بتوان يكي از عنوان‌هاي ياد شده را بر آن اطلاق كرد. بنابراين مي‌توان از قواعد و كلياتي كه در قرآن آمده، نظام‌هايي را در زمينه مباحث سياسي، اقتصادي، اجتماعي و غير آن استنباط كرد و نيز در موارد خاصي كه موضوعات اجتماعي معيني مطرح شده، از آن بهره گرفت و يكي از اين علوم را از منظر قرآني سامان داد يا به تهذيب و تكميل آن همت گماشت. به عبارت ديگر، مباحث سياسي، تاريخي، حقوقي، اقتصادي وغير آن، در قرآن به سبك كتاب‌هاي علمي تدوين نشده؛ بلكه در اين موارد اصولي كلي و احيانا مسائلي خاص و جزئي ارائه مي‌شود كه نياز به استنباط دارد. و از نظر ایشان معارف قرآن باید بر محور «اللّه»؛ قرار گیرد که كاملاً با روح تعاليم قرآن، سازگار است بدين ترتيب، سيستم منسجمى از معارف به دست مى آيد كه هم محور اصلى آنها اصالت حقيقى دارد و هم حلقات آن داراى پيوند و ترتيب روشنى مى باشد.